HECE AFRİKA, kıta hakkında ezberleri bozan, yepyeni ve özgün bir Afrika’nın sesini duyurarak Türkçede bir ilki gerçekleştirmiştir.
Hece Dergisi, Afrika özel sayısıyla, Afrika’nın öznel niteliklerini görünmez kılan, dünya kamuoyu önünde tarihsizleştiren yaklaşımların dışında, Afrika’nın tanınması ve tanımlanmasında kıta kültürünün aktör olduğu bir verimler toplamını ortaya koymayı hedefledi.
Dergide yer alan yazıların bazıları İngilizcesiyle birlikte yayımlanmıştır. Editörlüğünü Ahmet Sait Akçay’ın yaptığı HECE AFRİKA ÖZEL SAYISI, 1200 sayfalık hacmiyle, Türkçe literatürde kara kıtanın ilk kez bu kapsamda irdelendiği, Afrika’nın Afrika’dan okunmasını mümkün kılan temel bir kaynak niteliğindedir.
Özel sayıda yer alan çalışmalar, esas itibarıyla Nijerya’dan Güney Afrika’ya, Angola’dan Etiyopya’ya, Kamerun’a varıncaya kadar 54 ülkeyi, kısacası siyahların yaşadığı beşerî coğrafyayı kapsıyor. Gerek yerli gerekse çeviri 50’nin üzerinde akademik makalenin yer aldığı özel sayıda, Afrika’nın kültürel, tarihsel ve siyasal coğrafyasına bir nebze de olsa ışık tutuyor.
Achille Mbembe, V. Y. Mudimbe, Johannes Fabian, Harry Garuba, Wole Soyinka, Nick Sheperd, Martin van Bruinessen, Koffi M. Kouakou ve Nathan Nunn’un da aralarında bulunduğu Afrika alanında çok sayıda yetkin isimlerin makaleleri Afrika sayısını taçlandırdı.
Afrika uzmanlarından Kouakou, özel sayı için çok “özel” bir yazı kaleme aldı: “Afreedomia”. Her şeyden önce bir ütopyadır “Afreedomia”. Kıtanın geleceğinin inşa edileceği bir özgürlük coğrafyasıdır. Kouakou ile gerçekleştirilen uzunca söyleşide, Afrika’nın paylaşımından “Scramble for Africa,” sömürgeci zihniyetin evcilleştirme politikasına, arazi sorunundan Afrika’nın devam eden olumsuz imajına pek çok konuyu masaya yatırılıyor.
Bu sayımız için Güney Afrika’dan yazan, New African dergisinin yazarlarından James Commey, yazısında Afrika’da arazi sorunu ve temellerini irdeler. Murat Belge, “Bendeki Afrika” kısa yazısıyla kıta hakkındaki görüşlerini beyan eder. Afrika’nın üretici güçlerinde görülen zayıflık ve diğer dinamikler, Sahraaltı toplumların birçoğunda ilerleme yönündeki çabaları kısır döngüye sokuyor ve bir yerde sıkışıyorlar, der Belge. Rasim Özdenören, siyah-beyaz karşıtlığının açmazlarına değinir.
Sedat Aybar, çözümler üreten bir Afrika’nın global çağda kıtanın etrafında üretilen yeni anlatıya dikkat çekerek, ekonomik yapılanmanın güvenlikle yakından ilişkisine dikkat çeker.
Çalışmalarıyla Afrika’nın kolonyal imgesini, tahayyülünü altüst eden Yudimbe, Mbembe, Soyinka ve Fabian’ın coğrafyanın kavramsallaştırılmasındaki en temel makaleleri HECE AFRİKA’da okurlarıyla buluşuyor. Sömürge dünyasında dinin belirleyiciliği, işlevselliği de özel sayıda yer verilen konulardan.
Nathan Nunn, köle ticareti ve sömürgeciliğin 500 yıllık tarihinin günümüze yansımasını irdelediği “Afrika Köle Ticaretinin Uzun Vadeli Etkileri” makalesinde yüzyıllar ticaretin kıtanın gelişmişliğine katkısını tartışır. Nunn, köle ticaretinin ekonomik gelişmişlik üzerindeki olumsuz etki yaptığını iddia eder.
Nick Sheperd, Afrika’da arkeolojik çalışmaları incelediği yazısında Afrika’ya milliyetçi ve ırkçı yaklaşımları ve dönüşümüne ışık tutar. Macharia Munene’in Batı Sahra’yı ele aldığı yazısı, “Batı Sahra ve İspanyol sömürgeciliğinin Tarihi”, Batı Sahra sorunun kökenlerine iner, bölgenin siyasi ve toplumsal dinamiklerine de değinen yazı, Batı Sahra’nın, Afrika’da neden bir sorun olarak devam ettiğini göstermesi açısından dikkate değer bir yazı.
Mahmood Mamdani’nin “Postkolonyal Şiddeti Anlamlandırmak” yazısında, Ruanda katliamının kolonyal sebeplerine uzanır.
İslam’ın Afrika’ya yayılışı, yerel kültürle ilişkisi de dergide geniş yer verilen konulardan. E. G. Parinder’in İslam’ın yerel dinlerle ilişkisini irdelediği yazısı, İslam’ın Afrika animist kültürle etkileşimini göstermesi açısından dikkat çekici bir yazı. Yine Viera Pawlikova ise Afrika’da İslamlaşma ve Hristiyanlaşma süreçlerini değinir.
Chinwe M. A. Nwoye’nın Nijerya’nın İgbo kültürü, inanç sistemini ve kozmolojisini irdelediği yazısı, Afrika’nın kültürel ve yerel inanç sistemlerinin etik çerçevesinin yanı sıra bütünlüğünü de gösterir.
Afrika geçiş ayinleri neredeyse tüm kültürlerin ortak pratiğidir, Kasomo Daniel, initiation törenlerine ışık yazısı, ergenlik, sünnet gibi pratiklerin Afrika kültürlerindeki karşılıklarına uzanır.
Rastafari, Zulu ve Masai kültürleriyle ilgili yazıların yanı sıra Afrika’daki kentsel yapılaşmanın çarpıcı bir örneği Zambia’nın Lusaka kenti üzerinden yansıtılır.
Afrika’da arkeoloji ve antropolojik çalışmaların yanı sıra Afrika felsefesini kuşatan yazılar da sayının dikkat çeken çalışmalarından.
Afrika sineması, edebiyatı ve felsefesine de sayı boyunca geniş yer verilmiştir. Garuba’nın animist kültür ve Wole Soyinka yazılarının yanı sıra Nugugi’nin Afrika kurmacası ve dramasının yapısına dair saptamaları, Ahmet Sait Akçay’ın Afrika edebiyatına giriş ve Adnan Özer’in Negritud şairlerine ışık tuttuğu yazıları sayının doyurucu bölümlerinden.
Rıfat Özçöllü’nün Afrika sineması yazısı kapsamlı olduğu kadar kıtanın kimliğini, öznelliği öne süren film analizleriyle belirir.
Mozambik Cumhuriyeti’nin sömürgecilik sonrası ilk Cumhurbaşkanı Samora Machel’in tarihî konuşmasının yanı sıra, Güney Afrika’nın demokratik simgesi Nelson Mandela’nın 20 Nisan 1964’teki Rivonia davasındaki savunması da dergide yer alıyor. Özellikle Güney Afrika halklarının sömürgeci güçlerle mücadelesini anlamak için çarpıcı bulgular sunar her iki yazı da.
Sayının ilginç söyleşilerinden birisi de Laurent Mignon’la gerçekleştirildi. Türk edebiyatında Afrika imgesini masaya yatıran Mignon’un saptamaları, Türk edebiyatında Afrika konusundaki ikircikli durumu çok net olarak yansıtıyor.
