Selânik’te Bir 10 Kasım

Selânik’te tarih boyunca epey önemli kişiler barınmışlar.
Hristiyanlığın kurucularından sayılan Paul’un ilk uğradığı ve bir süre konakladığı Avrupa kentidir. İncillerde Pavlus’un Selâniklilere yazdığı iki mektubu yer alıyor.
Tanrıların Doğası, Yaşlılık, Dostluk adlarıyla Türkçeye çevrilen yapıtların yazarı Romalı Marcus Tullius Cicero, Sezar döneminde Selânik’e sığınmış.
Nazım Hikmet’in Memleketimden İnsan Manzaraları adlı kitabındaki kişilerden Bakkal Sefer’e söylettiği gibi, 1909 yılında padişahlıktan alınarak gönderildiği Selânik’te üç yıl kalan 2’nci Abdülhamit, Selanik elden çıkınca İstanbul’a dönebildi: “Sürdülerdi Selanik’e./ Ama sonra Selanik Yunan’ a geçince geldi.”
Böylece 1991 yılında Selanik’te doğan Nazım Hikmet’i de böylece anımsamış bulunduk.
Selânikli en ünlü insan, en azından Türklerin çoğunluğu için Mustafa Kemal Atatürk’tür.
Bugün Kasım ayının 10’uncu günü.
Olimpiados ve Agiou Dimitriou sokaklarında yoğunluk işe gidenler ve Türkiye’den gelen araçlar yüzünden.
Keresteci Ali Rıza Efendi’den olma, Zübeyde Hanım’dan doğma Mustafa’nın doğduğu ev Apostolou Pavlou Sokağı’nın 17 numarasındaki Atatürk Evi’ne gidiyoruz.
Sokağa, Selânik yakın tarihinden arındırılırken epey eskilere gidilerek Hristiyanlığın yayıcılarından Pavlus’un (Paul’un) adı verilmiş.
Atatürk Evi’nin ve Selânik Başkonsolosluğu’nun önünü öğrenciler ve yetişkinler doldurmuşlar. Sokağa araç girişi ve çıkışı durdurulmuş. İki başında birkaç polis. Kadın polise “Kaliméra” diyorum, günaydınımı almıyor. Duymamıştır.
Tören öncesinde, Atatürk’ün babasının ölümüne dek okuduğu Şemsi Efendi Okulu’nu görmek istedim. Buraya yakın. Kassandrou Caddesi’nde. Yahudi Hamamı’nın az ötesinde.
Selânik İlköğretim Okulu olarak iş görüyor şimdilerde. Sarıya boyalı, biri bodrum üç katlı taş bir yapı. 1872 yılında kurulmuş. Kırklareli’nde 1906 yılında açılan Kocahıdır İlköğretim Okulu’nun neredeyse aynısı. Anlaşılan aynı tasarımın yapıları. Türkiye’deki ve Balkanlar’daki tarihsel tren garları gibi.
Öyküyü bilmeyen azdır: Mustafa’nın annesi, ilahilerle, dualarla açılan mahalle mektebine gitmesinden yanadır. Babasıysa yeni açılan okula göndermekten yanadır. Önce mahalle mektebinde eğitime başlatıp annenin gönlünü avutan baba, birkaç gün içinde Mustafa’yı oradan alarak Şemsi Efendi Okuluna yazdırır.
Şemsi Efendi Okulu’nu görme istediğimi gerçekleştirdikten sonra Apostolou Pavlou Sokağı’na dönüyorum.
Atatürk Evi’nin karşısındaki kimi işyerlerini Türkiyeli Türkler işletiyor. Bugün onların bol satış umdukları bir gün.
Marmelo adlı iş yerindeki İzmirli Yiğit, kendi söyleyişiyle, “Bir Yunan kıza âşık olmuş, Selânik’e yerleşmiş.” Yirmi dokuz yaşında. Yanındaki Selânik Bakkalı’nı Gümülcineli kocayla, İstanbullu karısı işletiyor. Kadının annesi de dükkândaydı.
Saat 09’u 05 geçerken başlayan iki dakikalık saygı duruşu, ardından İstiklâl Marşı, sonrasında konuşmalar. Saygı duruşunun süresine takılanlar çıktı. Atatürk için saygı duruşu önemi nedeniyle iki dakika sürüyor. Millî Eğitim Bakanlığı Bayrak Törenleri Yönergesi’ne bakılabilir.
Ellerde Türk bayrakları. Kimse yadırgamıyor, sataşmıyor. Fotoğraf çektirirken kardeşimin koluna bir Yunan coşkuyla giriveriyor. Telefona görüntüsünü bırakıp ayrılıyor.
Atatürk Evine bakan yapılardan iki konutun balkonlarında Yunan bayrağı asılıydı. Egnatia Caddesi’nde gezerken de birkaç evde bayrak görmüştüm. Bugüne tepki amacı mı güdülüyordu?
Öyle değilmiş.
Hayır (όχι) Bayramı’nın kutlandığı geçen aydan beri duruyorlarmış bayraklar. İtalya, 1940 yılı Ekim ayının 28’inde Yunanistan’a bir bildiri vermiş. Yunanistan, bildirideki istekleri geri çevirince 2’nci Dünya Savaşı’na girmek zorunda kalmış. İşte o gün onur günü sayılıyormuş.
Aktardığım 10 Kasım görüntüsü her yıl gerçekleşen bir durum. Ne var ki sorunlar giderilmiş diyemiyoruz. Örneğin kuzeyi kanlı Kıbrıs haritaları Kavala’nın girişinde ve içinde duruyorlar. Yine örneğin Karadeniz’den göçen Pontusluların yerleştirildikleri Drama’da bir caddenin adı onlar için olumsuz anlamda 19 Mayıs (19ης Μαΐου).
Öte yandan Drama’da, Agia Barbara Su Parkı’nda çalışan Belediye görevlisi kadın Türk olduğumuzu öğrenince duygusallaşıp ağladı.
Savaşmak zorunda kalınmadıkça barışı korumak iyidir.
Türk bayrağıyla Selanik’in diğer yerlerinde dolaşılsa sorun çıkar mı?
Bilmiyorum, deneyimlemedim.